Mayıs ayından haziran sonuna kadar özellikle Ankara’bile yaşanan yağış ve soğuk hava geçişleri yerde sene öyle yoğun yaşandı ki, başkent kimi zaman yağışlarıyla ünlü Londra’ya benzetildi.


Yağışlar hala sürme ediyor. Ancak kırkikindi yağmurları denilen yerde yağışlar her sene tıpkısı şiddette yaşanmıyor. Şiddetli yaşanması ise tek sonraki kış ayıyla ilgili önemli tek malûmat veriyor. Nasıl mı? İklim Bilimci Okan Bozyurt, başkentin konveksiyonel yağışlarının yıllar içindeki değişiminden elde ettikleri verilerin, yerde akıllandırma gözler önüne serdiğini anlatıyor.


Ankara’bile en sert kışlar en yağışlı yazdan sonra yaşandı


1984 yılının nisan ertesi… Ankara o yıl haziran sonuna kadar sayı şiddetli konveksiyonel yağışların etkisi altında kalmıştı. 1986 yılındaki mayıs haziran ayları bile tıpkısı şekilde yoğun yağış etkisi altında geçti. Ankara en şiddetli kışlarını bile o yağışların devamındaki aylarda yaşadı. 1987 kışı sadece Ankara olumsuzlama, İstanbul için dahi unutulmazdı.

[Fotoğraf: Arşiv]


Ankara’daki konveksiyonel yağışları inceleyen İklim Bilimci Bozyurt, 2023 kışının yerde veriler doğrultusunda soğuk geçme ihtimalinin yüksek olduğunu anlatıyor:


“Bu sene tam anlamıyla kırkikindi yağmurlarını yaşadık. Ankara için söylüyorum, şayet tek sene konveksiyonel yağışlar yerde seneki gibi sayı şiddetli olursa, tek sonraki kış sayı soğuk ve yağışlı geçiyor. Biz bunu istatistiklerle tespit ettik. Bu modele göre Ankara’bile önümüzdeki kış sayı soğuk geçecek. Ama yerde veriler tabii ki değişebilir sayı uzun zaman olduğu için. Hava sıcaklığı eksi 15, 20 santigrat basamak aralığında olur niteleyerek düşünüyorum.”


Bu yıl yaşanan kırkikindi yağmurları öyle şiddetli ki, Ankara kimi zaman yağışlarıyla ünlü İngiltere’nin başkenti Londra’ya benzetildi. Okan Bozyurt yerde benzerliğin coğrafi olarak kurulamayacağını, Ankara ikliminin hiçbir zaman Londra’ya benzemeyeceğini söylüyor:


“İki şehri neden benzettiler? Son dönemde mayıs ve haziran aylarında yaşanan kırk ikindi yağmurlarından dolay benzettiler. Londra okyanusal iklimin etkisi altında. Ama tığ tam tersi 40’ıncı enlemlerde Doğu Akdeniz Havzası’nda yer saha ve karasal iklim hüküm süren tek yerdeyiz. Dolayısıyla yağış rejimlerinden sıcaklığa, karın yerde kalmasından tazyik konumlarına kadar pek sayı iklimsel süreç birbirinden farklı.”


Şehirleşme, amudî mimari, şehir ısı adası gibi nedenler, yaşanan kırkikindi yağışlarının etkisini artırıyor.


“Ankara iyice betonlaştı, toprak alanı son basamak azaldı. Toprak son basamak önemli. Gökyüzünden gelen yağış miktarını emen en önemli vasıta topraktır. Toprağın azalması, betonlaşmanın artması, suyun emilecek ortamına zarar vermeniz anlamına geliyor. Böylece en ufak tek yağışta seller meydana geliyor.”


2021’takt festekiz materyalizm kısa süreli soğuma var


2021 yılından festekiz atlas küresel ortalama sıcaklarında apaçık tek düşüş yaşanıyor. Bunun en önemli nedeni atlas La Nina soğuk evresine girmiş olması. Ancak Türkiye’nin dahi nasibini aldığı yerde soğuma kısa süreli… Okan Bozyurt yerde konuya bile sıra getiriyor:

[Fotoğraf: Getty]


“Pasifik’te La Nina söylemek atmosferden ötede derecede sıcaklık emilmesi anlamına geliyor. Son yılların en uzun La Nina yıllarını yaşıyoruz. Dünyada küresel ortalama sıcaklıklarda apaçık tek düşüş yaşattı. Küresel ısınmayla yerde hâl tezat diyebilirsiniz ama yerde küresel soğuma sayı küçük tek salınım. İklim değişiklikleriyle iklim salınımlarını tek biriyle asla karıştırmamak lazım.”


“Küresel ısınma nedeniyle soğuk kışlara hasret kalabiliriz”


Ancak kısa süreli soğumalar sizi yanıltmasın. Küresel ısınma ılık kış ve tarihi sıcaklıkta yazlar getirmeye hazırlanıyor.


“Bu geçici tek devre ama genel meyil yeniden ısınma yönünde olacak niteleyerek düşünüyorum. Artık yerde soğuk geçen yıllara ileride tığ hasret kalacağız. Kışlar ileride henüz ılık ve henüz sıcak geçecek. Yağış rejimleri giderek düzensizleşecek. Bizim güneyimizde çöller var. Bunlar küresel ısınmayla beraberce giderek kuzeye gerçek genişleyecek. Belki ileride Akdeniz Havzası’nı bile etkisi altına matlûp.”

[Fotoğraf: Getty]


2023 kışı Türkiye’dahi yaşanacak sayılı soğuk kıştan akraba olabilir. Küresel ısınmaya yönelik adımlar hızlanmazsa, kış ayları tüm materyalizm henüz ılık geçmeye başlayacak. Bunun etkisi son yıllarda görülmeye başlandı. Okan Bozyurt yerde konuda Ankara kışlarını örnek gösteriyor:


“Herkes yerde kışın ne kadar soğuk geçtiğinden yakınıyordu ama sıcaklık değerlerine baktığımız zaman 1980’li yıllardaki kadar az değerler değildi. Önümüzdeki kışın bile elimizdeki ham verilere göre soğuk geçeceğini söyleyebiliriz. Eskiden oldukça sert kışlara maruz kaldığını görüyoruz Ankara’nın. 1942 yılbaşında Ankara soğuk sisteme maruz kalmış ve eksi 25 derecelere kadar düşmüştü. 1950’lerin başlarında, 1953 ve 1954 yıllarında yerde soğuk sistem başkenti etkisi altına almıştı. Ancak en soğuk yıllardan akraba 1979-1980 kışı olarak kabul ediliyor. 15, 16 Ocak 1980’dahi merkezde hava sıcaklığı eksi 20’nin altına kadük, Esenboğa’bile ise yerde düşüş -32 dereceleri görmüştü. 1985 yılının Şubat ayında ise son yılların en soğuk kışı yaşanmıştı. Ancak son yıllarda içildikten kış ayları yerde kadar soğuk geçmiyor.”


Kurban Bayramı’nda yağmur bekleniyor


Tüm atlas 2021 yılından festekiz kısa tek soğuma döneminde olduğunu anlatmıştık. Peki önümüzdeki aylarda Türkiye’dahi sıcaklık değerleri nasıl olacak? Okan Bozyurt; yerde seneki yazın, henüz önceki sayı sıcak yazlara göre biraz henüz normal değerlerde geçeceğini söylüyor.


“20 Temmuz’a kadar ötede sıcaklar beklemiyorum. Kurban Bayramı’nda yağış bekliyorum. Ama Temmuz ayının 20’si ila Ağustos ayının 10’u arasında Türkiye genelinde sıcaklıklar mevsim normallerinin tek hayli üstüne eski. Bu sene kuraklığı sayı fazla telaffuz etmeyeceğiz zira karasal iklimin etkisi altındaki yerler mayıs haziran aylarındaki yağışlar barajlardaki su seviyesini oldukça olumlu yönde etkiledi. Dolayısıyla geçtiğimiz yazlar gibi sayı kuraklık kelimesi telaffuz edilmeyecek.


Konveksiyonel yağışlar genelde yılın iki döneminde oluyor. Bozyurt yazdan sonbahara geçerken mayıs ve haziran kadar kuvvetli olmasa bile eylül ekim aylarında bile kuvvetli yağışlar beklenebilir debba.


Küresel sıcaklık artışı mülteci akınına yol açabilir


1 santigrat basamak kalan küresel sıcaklık, hava olaylarının artmasına yol açıyor. Dünya içildikten tetikdur veriyor. İklim Bilimci Okan Bozyurt küresel sıcaklıklığın artışıyla ilgili olası senaryoları anlatıyor:


“1 santigrat basamak sayı önemli mi? Evet, çevre ortalama sıcaklığı açısından son basamak önemli. Kasırgaların, hortumların, sayı tabiî afetin sayısında artım demektir. İstatistiklere, meteorolojik verilere baktığımız zaman son 25 yılda tabiat olaylarında inanılmaz tek artım var.”


Peki küresel sıcaklıktaki henüz yetişkin artışlar ne gibi felaketler doğurabilir?

[Fotoğraf: Getty]


“Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) senaryolarına göre, 2100 yılına kadar iyimser tahminler çevre ortalama sıcaklığı 3 ila 4 santigrat basamak, kötümser tahminlere göreyse 4 ila 6 santigrat basamak artacak. Sadece 1 santigrat derecede tabiat olayları yerde kadar artıyorsa, 6 santigrat derecede ne olur hayal beraberce edemiyorum. Pek sayı yaşayan türü yok olur. Hindistan, Sahra Altı Afrika kıtlık ve kıtlıkla burun buruna gelir. Yeni salgınlar, yeni virüsler yerde bölgelerde ortaya menfaat. Ve insanlar henüz yaşanabilir yerlere göç etmek isteyecek. Bugün yaşanan mülteci dalgasının ihtimal ileride henüz devasa boyutlarını yaşayacağız. Ancak yerde kez nedeni iklim değişikliği olacak. Bu bile diplomatik krizlerden sıcak savaşlara kadar yol açabilecek noktalara gelebilir.”


Doğa olayları, yaşama kayıpları, mülteci akınları ihtimal sıcak savaşlar… Küresel ısınma dünyayı hızla tek kaosa sürüklerken, alınacak her önlem yetişkin önem taşıyor.


“Paris İklim Anlaşmasına uymamız lazım. İklimde geri dönülemez noktaya sayı rengi kaldı. Eğer sera gazı emisyonlarını 2050 yılına kadar radikal şekilde azaltmazsak yerde sefer iklimde ne yaparsak yapalım ileride materyalizm kitlesel yok oluşlar yaşayabiliriz niteleyerek düşünüyorum.”

 

Yasal Uyarı: Sitemiz tasarım aşamasındadır ve tüm içerikler hayal ürünüdür. Gerçek kişi ve kurumlar ile benzerlikleri tamamen tesadüfidir. İçerikler haber niteliği taşımaz ve gerçekliği yoktur. Sitemiz taslak aşamasında rastgele oluşturulan içeriklerden sorumlu değildir. Yinede sitemizden kaldırılmasını istediğiniz içerikler için [email protected] adresine mail ileterek taleplerinizi iletmeniz halinde yasal süre içerisinde tüm içerikler sitemizden kaldırılacaktır.